ارزیابی ریسک مواجهه شغلی به عوامل شیمیایی زیان‌آور در پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

مقدمه: آزمایشگاه‌ها و لابراتورهای تحقیقاتی با بکارگیری گستره وسیعی از مواد شیمیایی درصدی از حوادث ناشی از کار با مواد شیمیایی را به خود اختصاص داده‌اند؛ وقوع حوادث ناگوار طی سال‌های اخیر در سطح آزمایشگاه‌های کشور لزوم ایجاد یک رویکرد سیستماتیک مدیریت ریسک مخاطرات ایمنی و سلامتی را در آزمایشگاه‌ها نمایان می‌سازد. روش بررسی: این پژوهش یک مطالعه توصیفی- تحلیلی بوده و بر روی 14 پژوهش و آزمایش در کلینیک‌ها و آزمایشگاه‌های آموزشی- تحقیقاتی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انجام گردید. در ابتدا به سبب تنوع فعالیت‌ها در یک مرکز تحقیقاتی- آموزشی و قبل از هر ارزیابی، از طریق مشاهده و مصاحبه اقدام به جمع‌آوری اطلاعات در خصوص نحوه انجام کار و انواع مواد شیمیایی مورد استفاده، گردید. از آنجایی که در فرایند آزمایش و یا تحقیق، در بسیاری از موارد مواد شیمیایی در غلظت‌هایی غیر از غلظت‌های اولیه مورد استفاده قرار می‌گیرند، ابتدا غلظت اولیه تمامی مواد شیمیایی مورد استفاده محاسبه شده و سپس باتوجه به عبارت ریسک اولیه و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی مواد شیمیایی، بابکارگیری جداولی که براساس غلظت و عبارات ریسک توسط کمیته دولتی ایمنی و بهداشت شغلی کشور استرالیا جهت طبقه‌بندی مواد خطرناک ارائه گردیده، اقدام به محاسبه عبارات ریسک ثانویه شد. همچنین به منظور کمی سازی نتایج ارزیابی ریسک، از ماتریس3×3 احتمال- پیامد با در نظر گرفتن پیامد ناشی از مواجهه با مواد شیمیایی و تعیین احتمال چنین مواجهه‌ای از طریق بررسی و ارزیابی کیفی و کمی سیستم‌های کنترلی موجود استفاده شد. یافته‌ها: طبق بررسی‌ها 93% از مواجهه‌های شغلی دارای ریسک متوسط و 7% از مواجهه‌ها دارای ریسک کم بودند. پر ریسک‌ترین مواجهه‌ها مربوط به آزمایشگاه‌های دانشکده بهداشت (گروه بهداشت حرفه‌ای و محیط)، مرکز تحقیقات علوم اعصاب و دانشکده پزشکی (بیولوژی مولکولی) و کم ریسک‌ترین مواجهه مربوط به گروه ایمنولوژی در دانشکده پزشکی بود. بحث و نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که ارزیابی ریسک مواجهه شغلی به مواد شیمیایی می‌تواند اطلاعات ارزشمندی را در خصوص اتخاذ تدابیر پیشگیرانه و کنترلی در اختیار کارشناسان ایمنی و بهداشت قرار دهد.